بررسی ساختاری و محتوایی شعر جنگ

جریانهای ادبی در طول تاریخ، تحت تاثیر پدیده های اجتماعی شکل گرفته اند. جنگ ایران و عراق به عنوان یک پدیده عظیم اجتماعی، با حضوری هشت ساله، به خوبی در شعر این مرز و بوم تاثیر گذاشته است. واژگان، اصطلاحات، و تعبیرات خاص جنگ و بازتاب مضامینی همچون شهید، شهادت، جانباز، آزاده و نیز انگیزشهای عاطفی فرزندان، همسران و خانواده ی شهدا، در شعر این عصر، نوع ادبی خاصی را پدید آورده است که از آن می توان به ؛شعر جنگ؛ یا ؛سبک جنگ؛ تعبیر کرد. کار این رساله در چند مرحله، یعنی گردکردن و مطالعه ی منابع، یادداشت نکته ها، تنظیم برگه ها، تحلیل یافته ها و بالاخره نگارش صورت گرفته است. این رساله، در دوازده گفتار، سامان یافته است. در گفتار اول به عنوان مقدمه از جنگ و ادبیات مقاومت همراه با انعکاس نقد و نظرهای مختلف سخن رفته است. گفتار دوم به پیشینه ی تحقیق اختصاص دارد و در آن هشت کتاب به عنوان سابقه ای برای این تحقیق مورد ارزیابی قرار گرفته اند. در گفتار سوم روش تحقیق، سیر مراحل تدوین و شرح منابع به طور مختصر آمده است. در گفتار چهارم مختصری از تاثیر پدیده های اجتماعی بر جریانهای ادبی، از قرن چهارم تا قبل از انقلاب اسلامی نشان داده شده است. در گفتار پنجم وضعیت شعر، پیش از انقلاب اسلامی و پس از آن، از دو منظر محتوا و قالب مورد بررسی قرار گرفته است. در گفتار ششم ویژگی های لفظی و ساختاری دوره ی جنگ مورد بررسی قرار گرفته اند. اهمیت و افزونی غزل و احیای قالب های مثنوی و رباعی از نکات برجسته ی این فصل است. در گفتار هفتم به ویژگی های معنایی و جان مایه های شهر دوره ی جنگ پرداخته شده است. رجز و حماسه، ستم ستیزی، حضور مذهب و نمادهای آن و تکریم انقلابیون تاریخ، از عمده ترین درون مایه های شعر این دوره شناخته شده اند. در گفتار هشتم ویژگی های لفظی و ساختاری شعر دوره ی پس از جنگ مورد تحلیل قرار گرفته اند. افول قالب هایی همچون رباعی و دوبیتی، رواج قالب های نوین و رونق منظومه پردازی از نکات قابل توجه این فصل است. در گفتار نهم درون مایه های شعر دوره ی پس از جنگ باز شناخته شده اند. حسرت، واگویه، اعتراض و تحذیر فراموشی، از عمده ترین این درون مایه هاست. در گفتار دهم به جایگاه زن در شعر جنگ و جایگاه شعر زن در جنگ پرداخته شده است. در گفتار یازدهم نگاه انتقادی برخی شاعران به جنگ، همراه با تحلیل و نقد و نظر، بازتاب داده شده است. حاصل این رساله تائید نوع ادبی خاصی به نام ؛شعر جنگ؛ می باشد، که در گفتار دوازدهم، یعنی فصل نتیجه گیری، همراه با چند پیشنهاد در خصوص تحقیق پیرامون این نوع شعر مورد تاکید قرار گرفته است.